سرگذشت اسکناس کاغذی در ایران

در ایران کاربرد نخستین اسکناس کاغذی به دوران قاجار بازمی‌گردد. در ایران نخستین بانک شاهنشاهی به شکل امروز در سال 1889 میلادی تشکیل شد تا به تولید و توزیع سکه‌هایی از طلا و نقره بپردازد. این بانک با همت و یاری دولت وقت بریتانیا راه‌اندازی شد؛ اما، براساس توافقی که ایران با دولت بریتانیا داشت قرار بود این بانک تنها مجاز به تولید سکه تا سقف هشتصد هزار لیره انگلیسی نماید.

اسکناس یکی از مهم‌ترین خلاقیت‌های بشری است.

در سال 1900 میلادی، چاپ پول جدیدی مشابه اسکناس کاغذی در دستور این بانک قرار گرفت که مزین به ارزش پول، علامت شیر و خورشید و تصویر شاه وقت، ناصرالدین شاه بود. این بانک به مدت چهل سال فعالیت نمود و در آن مدت پول‌های گوناگونی را منتشر کرد. اما پس از چهل سال این بانک منحل و در سال 1309 هجری‌شمسی بانک ملی ایران تأسیس شد.

نخستین اسکناس کاغذی، به شکل امروزی، در سال 1310 منتشر شد که روی آن تصویری از رضا شاه، امضای مدیر کل بانک (دکتر لیند نبلات) و بازرس دولت (دکتر علامیر) نقش بسته بود. این اسکناس‌ها ارزش 5 قرانی داشت. چاپ این اسکناس‌ها پس از مدتی به لندن و وظیفۀ توزیع آن تا ده سال به بانک ملی سپرده شد. سرانجام در سال 1339 بانک مرکزی ایران تأسیس و وظیفه چاپ را برعهده گرفت؛ اما، به دلایل مشکلات فنی لندن نیز در این زمینه همکاری می‌کرد؛ اما، طرح تأسیس چاپخانه اسکناس تدوین و در سال 1361 به بهره‌برداری رسید. نخستین اسکناس‌های این چاپخانه با ارزش 200 ریال در ایران به چاپ رسید.

چاو را نخستین پول کاغذی ایران می‌توان دانست.

سپس، در سال 1367، با راه‌اندازی دو خط تولید اسکناس به چهار واحد رسید و اسکناس‌های ایران داخل کشور چاپ شد؛ اما، همچنان تا پایان سال 1381 برای چاپ اسکناس از کاغذ وارداتی استقاده می‌شد. در نهایت، در این سال کارخانجات چاپ اسکناس به طور کامل به بهره‌برداری رسید.